ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ: ΤΡΙΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΧΩΡΙΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ

Τη σημαντικότερη ίσως εξαγωγική συμφωνία για την ελληνική βαριά αμυντική βιομηχανία ανακοίνωσε στα τέλη του προηγούμενου μήνα η εταιρεία ΜΕΤΚΑ. Σε πείσμα των «ειδικών» οικονομικών εμπειρογνωμόνων, που ισχυρίζονται ότι... η Ελλάδα δεν μπορεί να έχει βαριά αμυντική βιομηχανία, οι ελληνικές εταιρείες συνεχίζουν να δίνουν αγώνα επιβίωσης στο διεθνή στίβο και όπως φαίνεται καταφέρνουν να κερδίζουν σημαντικά εξαγωγικά συμβόλαια. Η συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ της ελληνικής εταιρείας και της γερμανικής Krauss-Maffei Wegmann (KMW) είναι ύψους 56,5 εκατ. ευρώ και αφορά στη βιομηχανοποίηση του χαλύβδινου σκάφους και του πύργου 62 αρμάτων μάχης τύπου Leopard 2Α7 για χώρες του Περσικού Κόλπου. Η ελληνική εταιρεία είχε συμμετάσχει την προηγούμενη δεκαετία στην κατασκευή της ελληνικής έκδοσης του άρματος αυτού (Leopard 2ΗΕL) μαζί με 14 ακόμη ελληνικές εταιρείες, αποκτώντας σημαντική εμπειρία. Η επιλογή της ΜΕΤΚΑ επιτεύχθηκε μετά από σκληρό αγώνα και αποτελεί απόδειξη της εμπιστοσύνης της ΚΜW στην ελληνική εταιρεία, η οποία είχε αντίπαλο την ισπανική Santa Barbara Sistemas, που επίσης διαθέτει την τεχνογνωσία για την κατασκευή του Leopard 2Α7. Η επιτυχία της ελληνικής εταιρείας φέρνει όμως στο προσκήνιο μια άλλη σημαντική παράμετρο, την πλήρη απουσία της Ελληνικής Πολιτείας στις προσπάθειες των ελληνικών αμυντικών βιομηχανιών να κερδίσουν νέα εξαγωγικά συμβόλαια, καθώς και την έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού από το κράτος για το μέλλον της αμυντικής βιομηχανίας. Οι δυνατότητες της βιομηχανίας και η αδιαφορία του κράτους Η συμμετοχή των ελληνικών βιομηχανιών στην κατασκευή των 140 Leopard 2ΗΕL και η πλήρης αδιαφορία της Ελληνικής Πολιτείας για την αξιοποίηση της υποδομής και της τεχνογνωσίας που αποκτήθηκε από το πρόγραμμα αυτό είναι χαρακτηριστικά του τρόπου με τον οποίο το ελληνικό κράτος δεν εκμεταλλεύεται τα πλεονεκτήματα που διαθέτει η βιομηχανία της χώρας. Η συμπαραγωγή των 140 Leopard 2ΗΕL από την εγχώρια αμυντική βιομηχανία, ένα έργο συνολικού ύψους 557 εκατ. ευρώ, αποτέλεσε ένα από τα πλέον φιλόδοξα και ολοκληρωμένα αμυντικά βιομηχανικά προγράμματα που υλοποιήθηκαν ποτέ στην Ελλάδα. Για την υλοποίηση του προγράμματος των Leopard 2ΗΕL κατασκευάστηκε στο χώρο του εργοστασίου της ΕΛΒΟ ένα νέο μεγάλο υπόστεγο, συνολικής έκτασης 13.000 τετραγωνικών μέτρων. Επιπλέον, κατασκευάστηκε ένας μεγάλος ανηχοϊκός θάλαμος, στον οποίο πραγματοποιήθηκαν οι δοκιμές ηλεκτρομαγνητικής συμβατότητας (ΕΜΨ-ΕΜΙ) των συστημάτων του άρματος. Η συνολική αξία των νέων υπερσύγχρονων υποδομών έφτασε τα 53,25 εκατ. ευρώ. Στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των 140 Leopard 2ΗΕL συμμετείχαν συνολικά 15 ελληνικές εταιρείες, οι οποίες έφεραν σε πέρας με επιτυχία ένα πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα τεχνολογικό εγχείρημα. Πιο συγκεκριμένα: • η ΕΛΒΟ πραγματοποίησε την τελική συναρμολόγηση του άρματος και την κατασκευή, κατόπιν άδειας της εταιρείας ΖF, των ακραίων μεταδόσεων των αρμάτων • η ΜΕΤΚΑ κατασκεύασε το σκάφος και τον πύργο των Leopard 2ΗΕL • η ΙΝΤΡΑCΟΜ Defence Electronics, σε συνεργασία με τις εταιρείες Carl Zeiss και Rheinmetall Defence Electronics, κατασκεύασε: α) τα ηλεκτρονικά του Συστήματος Ελέγχου Πυρός (ΣΕΠ), β) τις ηλεκτρονικές κάρτες του περισκοπίου του αρχηγού, ενώ πραγματοποίησε τη συναρμολόγηση και τον τελικό έλεγχο του περισκοπίου, γ) συναρμολόγησε τις θερμικές κάμερες τύπου Ophelios, δ) κατασκεύασε τη βασική ηλεκτρονική μονάδα του αποστασιομέτρου laser και ε) τις οθόνες για τον οδηγό του άρματος. Επιπλέον η εταιρεία κατασκεύασε το ελληνικής σχεδίασης σύστημα ενδοεπικοινωνίας WISPR και τους ασύρματους PR4G • η Diehl Hellas κατασκεύασε τις ερπύστριες και τους κινητήριους τροχούς των Leopard 2 HEL • η HDVS κατασκεύασε 170 συλλογές μηχανικών/ηλεκτρικών και απαρτιών του πύργου και του σκάφους του Leopard 2 HEL, ενώ πραγματοποίησε και τις απαραίτητες δοκιμές του κινητήρα • τα ΕΑΣ κατασκεύασαν 170 συλλογές απαρτιών του πυροβόλου των 120 χλστ. του άρματος, ενώ πραγματοποίησαν και τη συναρμολόγησή του • η Theon Sensors κατασκεύασε 186 περισκόπια νυκτερινής οδήγησης, καθώς και απαρτία του ΣΕΠ • η Miltech Hellas κατασκεύασε 170 συλλογές συστημάτων και τμημάτων του συστήματος πλοήγησης του Leopard 2 HEL • η Vaplak κατασκεύασε 680 δίκτυα παραλλαγής • η Plan AERO κατασκεύασε τμήματα του αυτόματου συστήματος πυρόσβεσης και καταστολής εκρήξεων του άρματος κατόπιν άδειας από την Kidde Deugra • η SONAK κατασκεύασε τον εξομοιωτή ουλαμού και δύο εξομοιωτές οδήγησης • η ΖΕΝΟΝ κατασκεύασε τον εξοπλισμό παραγωγής των αρμάτων μάχης και, τέλος, • οι εταιρείες Spider και Shielman κατασκεύασαν μεταλλικά απάρτια του άρματος. Κι ενώ θα έπρεπε, όπως είναι λογικό, η Διεύθυνση Αμυντικών Επενδύσεων και Τεχνολογικών Ερευνών (ΔΑΕΤΕ) της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων (ΓΔΑΕΕ) του υπουργείου Εθνικής Άμυνας να αξιοποιήσει την τεχνογνωσία που αποκτήθηκε και τις υποδομές που δημιουργήθηκαν με τα χρήματα του ελληνικού λαού, αναζητώντας επιχειρηματικές ευκαιρίες για διεθνείς συνεργασίες, τα πάντα αφέθηκαν στην τύχη τους. Ακόμα και η ανακοίνωση των διαπραγματεύσεων μεταξύ της ΚΜW και των κυβερνήσεων του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας την άνοιξη του 2012, για την αγορά 332 συνολικά αρμάτων μάχης Leopard 2Α7, δεν κινητοποίησε τους αρμόδιους φορείς. Προφανώς, κανένα στέλεχος του υπουργείου Εθνικής Άμυνας ή της ΓΔΑΕΕ δεν σκέφτηκε ότι οι ελληνικές εταιρείες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των Leopard 2 HEL θα μπορούσαν ως μία βιομηχανική ομάδα να συμμετάσχουν στις διαπραγματεύσεις γι' αυτές τις δύο πιθανές παραγγελίες, κάτι που με αγωνία το έπραξαν οι Ισπανοί. Πιο συγκεκριμένα, μόλις η Σαουδική Αραβία εξέφρασε το ενδιαφέρον της για την αγορά 270 Leopard 2Α7 από την ΚΜW, ο ίδιος ο υπουργός Άμυνας της Ισπανίας, Pedro Morenes, πραγματοποίησε ταξίδι-αστραπή στο Ριάντ για να συζητήσει με τον Σαουδάραβα ομόλογό του το ενδεχόμενο συμμετοχής της Santa Barbara Sistemas στο συγκεκριμένο εξοπλιστικό πρόγραμμα. Αντίθετα, στην Ελλάδα ο τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας, αν και επισκέφθηκε το Κατάρ το Δεκέμβριο του 2012, δεν μερίμνησε να συγκαλέσει πριν από το ταξίδι του τις ελληνικές εταιρείες που συμμετείχαν στη συμπαραγωγή του Leopard 2 HEL και να εξετάσουν από κοινού τη δυνατότητα παρουσίασης στην κυβέρνηση του Κατάρ και στην ΚΜW μιας πρότασης συμπαραγωγής των Leopard 2Α7 στην Ελλάδα. ΓΔΑΕΕ: Μια υπηρεσία χωρίς όραμα και στόχους Σύμφωνα με παράγοντες της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, η αδιαφορία του ελληνικού κράτους για την αξιοποίηση της υποδομής της αμυντικής βιομηχανίας της χώρας δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Όσο κι αν ακούγεται παράξενο, ποτέ δεν προσδιορίστηκαν από τους εκάστοτε υπουργούς και τη ΓΔΑΕΕ οι στόχοι της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας όσον αφορά στη διαχρονική κάλυψη των εγχώριων αναγκών. Ποτέ δεν υπήρξε οδικός χάρτης για το τι είδους αμυντική βιομηχανία επιθυμούμε ως κράτος. Ουδέποτε μέχρι σήμερα υπήρξε κάποια θεσμοθετημένη διαδικασία περιοδικών επαφών των εκπροσώπων του φορέων της βιομηχανίας, δηλαδή του ΣΕΚΠΥ και του ΕΕΛΕΑΑ με τη ΓΔΑΕΕ, με αντικείμενο το σχεδιασμό της στρατηγικής εξαγωγών της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας. Ποτέ δεν προσδιορίστηκαν οι κατευθυντήριες γραμμές για την έρευνα και ανάπτυξη νέων προϊόντων. Το μόνο που έχει μέχρι σήμερα υλοποιηθεί και αποτελεί ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση είναι η συγκρότηση της «Ομάδας Εργασίας» της ΓΔΑΕΕ για την Εγχώρια Αμυντική Βιομηχανία. Όμως ακόμη κι αυτή δεν έχει το ρόλο ενός οργάνου το οποίο θα μπορεί να σχεδιάζει και να υλοποιεί τα επόμενα βήματα της αμυντικής βιομηχανίας. Την ίδια στιγμή, οι Τούρκοι έχουν ιδρύσει τέσσερα θεσμικά όργανα για την αμυντική τους βιομηχανία. Το υφυπουργείο Αμυντικής Βιομηχανίας (SSΜ), το οποίο διαθέτει, μάλιστα, και ιστοσελίδα με πληροφορίες για τα τουρκικά οπλικά συστήματα, το Ίδρυμα για την Ενίσχυση των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (TSKGV), το Σύνδεσμο Εξαγωγέων Στρατιωτικού και Αεροπορικού Υλικού (SSI) και το Σύνδεσμο Βιομηχανιών Αμυντικού Υλικού (SaSaD). Για την καλύτερη παρουσίαση των δυνατοτήτων της τουρκικής βιομηχανίας στο εξωτερικό, το SSΜ έχει (ή πρόκειται να) ανοίξει τέσσερα γραφεία συνδέσμων στις ΗΠΑ, στο Κατάρ, στο Βέλγιο και στο Αζερμπαϊτζάν. Τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής αποτυπώνονται με τον καλύτερο τρόπο μέσα από την αύξηση των εξαγωγών της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας, οι οποίες, από 961 εκατ. δολάρια που ήταν το 2011, εκτοξεύτηκαν στα 1,29 δις δολάρια το 2012, ενώ εκτιμάται ότι θα φτάσουν τα 1,5 δις δολάρια το 2013. Σε τελική ανάλυση, οι ελληνικές αμυντικές βιομηχανίες έχουν αφεθεί από το κράτος στην κυριολεξία στην τύχη τους. Μόνες τους πρέπει να ανταγωνιστούν σ' έναν άνισο αγώνα δεκάδες ξένες εταιρείες, οι οποίες, σε αντίθεση με αυτές, διαθέτουν την υποστήριξη των κυβερνήσεων των χωρών τους. Από την άλλη, ακόμη κι αν κάποια ελληνική εταιρεία καταφέρει να κερδίσει μια παραγγελία από το εξωτερικό, θα πρέπει να αγωνιστεί ενάντια στην ελληνική γραφειοκρατία για να λάβει ακόμη και την άδεια εξαγωγής των προϊόντων της. Υπ' αυτές τις συνθήκες, έως πότε επιτυχίες όπως αυτή της ΜΕΤΚΑ θα μπορούν να κρατούν ζωντανή την ελληνική αμυντική βιομηχανία;